წყარო : https://aikidotakemusu.org/osensei-musashi-aikido/
გზა ერთია და ამიტომაც ბუნებრივია, რომ იქ ნახავ ყველას, ვინც ის გაიარა და ვინც ის შეითვისა, მიამოტო მუსაშისაც და მორიჰეი უეშიბასაც.
კარანტინმა ჩემს აიკიდოელ მეგობრებთან ურთიერთობის საშუალება მომაკლო, თუმცა უამისოდ ალბათ არც არასდროს ჩამოვკიდებდი ჩვრების ამ ოცდაათკილოიან შეკვრას ქვევით, ჩემი სახლის ბაღში, მსხვილი ზეთისხილის ტოტებზე.
ჩვრების ოცდაათკილოიანმა შეკვრამ კი ეს მასწავლა: თუ გინდა, რომ ერთ დღეს ვიწრო კარი გაიღოს და თუ გინდა, რომ იქ შეხვიდე, უნდა დააკაკუნო [აქ უთარგმნელი სიტყვათა თამაშია – ფრანგულად „დარტყმა“ და „დაკაკუნება“ ერთი და იმავე სიტყვით გამოიხატება]. საჭიროა ასევე გამძლეობა, ალბათ სიჯიუტეც. ამიტომაც ვურტყამ ნდობით ამ ტომარას, რომელიც ერთადერთ მასწავლებლად მექცა, რაკი ყველა სხვა, ვაგლახ, უკვე დიდი ხნის გარდაცვლილია.
მე უკვე მიამბნია ეს ისტორია აიკიდოს ერთ-ერთი მასწავლებლის შესახებ, რომელიც არაფრის დიდებით არ იჯერებდა, რომ ო-სენსეი ურტყამდა მოწინააღმდეგეს. ის უარყოფდა იმას, რაც ცხადად ჩანდა ო-სენსეის ფოტოებზე, ვიდეოებსა და თვით ნაწერებში, იმიტომ რომ დარტყმის ცნება იმ აზრს ეწინააღმდეგებოდა, რომელიც მას ჰქონდა ჩამოყალიბებული ჰარმონიის შესახებ. ჰარმონიული სამყარო, მისი თვალთახედვით, იყო სამყარო ძალადობის გარეშე. ის ვერ ხედავდა, რომ ძალადობა თვით სიყვარულშიც არსებობს.
თუკი რამ ჯადოსნობით შესაძლებელია სამყარო ყოველგვარი ძალადობისგან განწმინდო, სინაზეც ამითვე შეწყვეტს თავის არსებობას. ეს სამყარო საპირისპიროთა მუდმივი ურთიერთქმედებით დგას ფეხზე, მხოლოდ თავისი საპირისპიროს შედეგად არსებობს ყველაფერი მსოფლიოში, ცხელი და ცივი, მშრალი და სველი, დღე და ღამე. თითოეული მათგანი აუცილებელია, არ არსებობს მუსიკა სიჩუმის გარეშე, სინათლე სიბნელის გარეშე, სიკეთე ბოროტების გარეშე, ყველაფერი ფარდობითია, ჰარმონია ურთიერთშემავსებელი ძალების თანასწორობაა. და აიკიდოს მოძრაობაც, როგორც ყველაფერი, რაც კი ჩვენ გარშემო არსებობს, ამ მყიფე წონასწორობას ეფუძნება. ცის მოტივტივე ხიდზე დგომა, რაზეც ო-სენსეი ლაპარაკობს, უფსკრულის, არამდგრადი მატერიის თავზე ცხოვრებას ნიშნავს, ნიშნავს ერთხანს წონასწორობაში შეინარჩუნო მიმართება, რომელიც საპირისპირო მხარეებს აკავშირებს, სამყაროს შუაგულში, რომლის ერთადერთი და უცვლელი დანიშნულებაც ამგვარი მიმართების პერმანენტული და გარდაუვალი ტრანსფორმაციაა.
დიდი დრო სჭირდება იმის დანახვას, თუ რას წარმოადგენს გადაადგილების ექვსი შესაძლო მიმართულება ჰანმის (როპო) დგომიდან, თუმცა ეს მხოლოდ გონებიდან დანახულად დარჩება, ვიდრე ის ეფექტურად არ ამუშავდება. მართლაც, სხეულის გარეშე გონება იმაზე მეტი არ არის, რაც სხეულია გონების გარეშე, სხეულს კი გაგებისათვის მოქმედება სჭირდება.
განუწყვეტლივ იფიქრეთ თქვენი სხეულის მიხედვით. – გო რინ ნო შო
უნდა ჩავუფიქრდეთ ამ სწავლებას და ვენდოთ სხეულს, რადგან ის კარგი მასწავლებელია. ისე ხდება, რომ სხეულს ძალისმიერი ფორმა სჭირდება იმისათვის, რომ ზუსტად განსაზღვროს, თუ რომელი შეესაბამება იმ ექვსი გზიდან, რომლებსაც მას გონება სთავაზობს. ესაა ძალადობა, რომელიც არის დარტყმაში, რომელიც, თავის მხრივ, საშუალებას აძლევს სხეულს იპოვოს შესაბამისი დისტანცია, სწორი მოქმედება, იდეალური მოძრაობა და ერთგვარად ზუსტი მომენტი: უბრალო ტომარამ მასწავლა სწორად დგომა ცის მოტივტივე ხიდზე.
აი როგორ.
ჰიდარი ჰანმის დგომში, ტაიჯიცუში, ხელები დაბლაა. ეს გახლავთ აიკიდოს ცნობილი დგომი დგომის გარეშე. როდესაც სხეულის ბრუნვა ექვსიდან რომელიმე ნებისმიერი მიმართულებით იწყება და როდესაც ცენცრიდანულ ძალას მასთან შეუწინააღმდეგებლად ვემორჩილებით, ხელებს მხოლოდ და მხოლოდ დიაგონალურად შეუძლიათ მოქმედება, ქვევიდან ზევითკენ. ეს კლასიკური კინემატიკისა და ნიუტონის მოძრაობის მეორე კანონის შედეგია.
ამიტომაც ხელი, რომელიც პირველ რიგში ურტყამს მოწინააღმდეგეთაგან პირველს, იქნება ეს მარჯვენა, თუ მარცხენა, ურტყამს მას გიაკუ იოკომენს, ჯოდანის სიმაღლეზე და ამთავრებს თავის გზას შომენში – თავს ზევით. ვერ მოხდება სხვანაირად, თუკი ადამიანი ბრუნვის კანონებს არ ეწინააღმდეგება.
იქიდან გამომდინარე, რომ სხეული ამგვარი გადაადგილებისას ბზრიალასნაირად ტრიალებს, მოძრაობა მეორე ხელსაც „ჩაითრევს“ ამავდროულად და მასაც ქვევიდან ზევით, იმდაგვარად, თითქოს ხმალი ქარქაშიდან ამოგვაქვსო. ის ხვდება მეორე მოწინააღმდეგეს კისრის სიმაღლეზე. ვერც აქ მოხდება რამე განსხვავებულად, თუკი ფიზიკის კანონებს გავითვალისწინებთ – ამ მომენტში ადამიანის სხეულის ბრუნვის ძალა თავის მაქსიმუმს აღწევს.
ამ შემობრუნებული დარტყმისას შეგრძნება იგივეა, რომელსაც აიკიდოში მოროტე დორი კოკიუ ჰოთი (ზოგჯერ მას სოკუმენ ირიმი ნაგესაც უძახიან) ივითარებენ. ამ დროს ხდება გასაგები ამ სავარჯიშოს გამეორების აუცილებლობა ყოველ ვარჯიშზე.
მეორე, გიაკუ იოკომენ დარტყმის მომენტში ხელი, რომელმაც პირველ რიგში დაარტყა, ასულია თავს ზევით, შომენის პოზიციაში, ამიტომაც შეუძლია ზევიდან ქვევით გამოქანდეს და გამანადგურებელი დარტყმა მიაყენოს მოწინააღმდეგეს, რაზეც ო-სენსეი მოგვითხრობს კიდეც თავის წიგნში ბუდო.
ასეა გადამოწმებული ეს სწავლება გო რინ ნო შო-ში:
როდესაც ძნელია დაარტყა მტერს ცალი ხელი, გამოიყენეთ ორივე ხელი.
ამ წერტილში ბრუნვა დასრულებულია და შესაძლებელი ხდება ახალი ბრუნვის დაწყება, იმავე ან საპირისპირო მხარეს, იმ ექვსიდან რომელიმე, ნებისმიერი მიმართულებით, იმისდა მიხედვით, თუ რა პოზიციაში არიან, ან როგორ მოძრაობენ დანარჩენი მოწინააღმდეგეები. აი, აქ უნდა გავიხსენოთ აიკიდოს ცეკვა, მაგრამ ეს ცეკვა არ გახლავთ ქორეოგრაფია ან მიზანსცენა, ეს სიცოცხლის გამოხატულებაა ბუნების კანონებთან შესაბამისობაში.
ამ ყველაფრიდან გამოდინარეობს, რომ შიშველი ხელით აიკიდოს სრული ბრუნვა სამდარტყმიანი ციკლია: ორი გიაკუ იოკომენი და ერთი შომენი.
ცხადია, შეგვიძლია არ დავარტყათ, შეგვიძლია თავიდან ავიცილოთ განადგურება, თუკი ეს აუცილებელი არ არის და ეს კეთილმოსურნეობაა, მაგრამ უნდა ვიცოდეთ და შეგვეძლოს დარტყმა იმისათვის, რომ გადავწყვიტოთ, არ გავაკეთოთ ეს, საჭიროა ძალადობა იმისათვის, რომ მიაღწიო მშვიდობას, ესაა მეომრის გზა, ესაა ბილიკი, რომელსაც ო-სენსეი გაუყვა. აიკიდო უხეში, გამადგურებელი ხელოვნებაა, რომელსაც მივყავართ სიყვარულმდე იმ ყველაფრის მიმართ, რაც მზის ქვეშაა, სიყვარული და ომი კავშირშია ერთმანეთთან, ვინც არ მიჰყვება ამ გზას, ის ვერც გაიგებს ამას და ბუშიდოს ღირსების მარტივ კოდექსად აქცევს.
ახლა ხმლის ქვედა დგომებიდან ნებისმიერი ავიღოთ. რაკი ხმალი ქვევითაა დასაწყისში, დარტყმების თანამომდევრობა იგივე იქნება, რაც შიშველი ხელის შემთხვევაში იყო: ერთი აღმავალი დარტყმა, რომელსაც მოჰყვება ერთი დაღმავალი დარტყმა. ცარიელი ხელებით ვიქნებით, თუ ხელში ხმალი გვეჭირება, მოძრაობა ვერ განსხვავდება არსებითად, ვინაიდან მას იგივე როტაციული პრინციპი წარმოქმნის იმავე საწყისი პოზიციიდან.
იცვლება მხოლოდ ერთი დეტალი, კერძოდ ის, რომ ხმალი ორივე ხელს უჭირავს და რომ ბრუნვას ამის გამო შეუძლია მხოლოდ ერთი გიაკუ იოკომენი წარმოქმნას, მაშინ როცა შიშველი ხელების შემთხვევაში თითოეული ხელი ცალ-ცალკე ურტყამს.
მაშასადამე, აიკიდოს ერთი სრული ბრუნი ხმლით არის ორი ჭრა, რომელიც სწორედაც მიამოტო მუსაშის ამ ფუნდამენტურ სწავლებას ემთხვევა:
უწინარეს ყოვლისა, იყავით ყურადღებით, რათა შუაზე გააპოთ მტერი ისე, როგორც გიჭირავთ ხელში ხმალი. – გო რინ ნო შო
მართლაც, ბრუნვის პრინციპიდან გამომდინარე,
- როდესაც საწყისი დგომი ქვედაა (გედან), პირველი ჭრა იქნება აღმავალი, ხოლო მეორე დაღმავალი,
- როდესაც საწყისი დგომი ზედაა (ჯოდან), პირველი ჭრა იქნება დაღმავალი, ხოლო მეორე აღმავალი,
- როდესაც საწყისი დგომი შუაშია (ჩუდან), დარტყმა შეიძლება მიმართული იყოს წინისაკენ (ცკი), ზევით ან ქვევით, მარცხნივ ან მარჯვნივ. მუსაში ჩუდანზე წერს, რომ ის „დგომთა შუაგულია“, რომ ის უფრო მნიშვნელოვანია სხვა დგომებზე. ყოველ შემთხვევაში ძალა, რომელიც დარტყმებს ეძლევა აქედან, ჩამოუვარდება სხვა დგომებიდან მიღებულ სიმძლავრეებს.
სამაგიეროდ, თუ ავირჩევთ, რომ თითო ხელში თითო მოკლე ხმალი დავიჭიროთ ორივე ხელით ერთი გრძელი ხმლის ნაცვლად, როტაციული მოძრაობის გამოყენებით შესაძლებელია ზედიზედ სამჯერ ჭრა, ზუსტად ისევე, როგორც ზედიზედ სამჯერ ვარტყამთ შიშველი ხელებით.
სწორედ ამ გზას მიჰყვებოდა მიამოტო მუსაში და ამიტომაც დგომი, რომელასც ის იყენებდა და რომლის უკვდავყოფაც თავის ავტოპორტრეტში (მუსაში ასევე მხატვარიც იყო და კალიგრაფიც) ისურვა, სხვა არაფერია, თუ არა აიკიდოს ჰანმი – დგომი დგომის გარეშე:
მუსაში აქ აიკიდოკებისათვის კარგად ნაცნობ (პრინციპში) პროფილურ დგომს გვიჩვენებს და ამიტომაც შეგვიძლია
ვიფიქროთ, რომ ის ო-სენსეიმდე დიდი ხნით ადრე იცნობდა აიკიდოში გამოყენებული გადაადგილების პრინციპს: მისი საწყისი გდომი (როპო) ღია იყო ექვსი მიმართულებისთვის და ნამდვილად იყენებდა როტაციულ მოძრაობას გადაადგილებისა და ხმლებით დარტყმებისას
და ამის საბუთიც არსებობს.
მართლაც, შეუძლებელია, მიხვდე, რას ნიშნავს უტაგავა კუნიოშის მიერ შესრულებული მუსაშის ეს ცნობილი ესტამპი, თუ არ გვესმის, რომ მოძრაობა იწყება ‘დგომი დგომის გარეშე’-დან და რომ ის ზევით აღწერილი ბრუნვის მეორე თვლას შეესაბამება:
ესტამპის აღწერილობა:
მაშასადამე, მოძრაობის პირველ თვლაზე მუსაშიმ მარცხენა ხმლით, გიაკუ იოკომენით თავისგან მარჯვნივ, 90°-ით მდგომი მოწინააღმდეგე გაჭრა. ამისათვის თავისი სასიცოცხლო სფეროს წინა მარჯვენა კვადრატში შევიდა და ამიტომაც თავისი სხეული ჰიტო ე მის საშუალებით გახსნა. ესაა შიჰო ნაგეს, იგივე ჰაპო გირის ბრუნვა, რაც ფუნდამენტურია აიკიდოსთვის.
ეს მარცხენა ხმალი, რომელმაც აღმავალი დიაგონალით გაჭრა საწყისი ქვედა ადგილმდებარეობის გამო, სვლას თავს ზემოთ, შომენის დგომში ასრულებს, როგორც უკვე ითქვა. სხვაგვარად ვერც იქნება და მართლაც ამას ვხედავთ ესტამპზე.
მუსაში არ ჩერდება ამ პირველ დარტყმაზე, განაგრძობს ტრიალს, უმატებს 180°-ს და ამჯერად (ესტამპზე) ჭრის მეტოქეს, რომელიც მის პირდაპირ იდგა მოძრაობის დასაწყისში. ის ამას მარჯვენა ხმლით აკეთებს, გიაკუ იოკომენით, იმდაგვარად, როგორც ხმალს იღებენ ხოლმე ქარქაშიდან ზევითკენ, როგორც უკვე ითქვა.
ამ სტადიაზე ტრიალი 270°-ითაა შესრულებული.
მოძრაობის უკანასკნელ ფაზაში მარცხენა ხმალს შეუძლია გაჭრას შომენით და მაშინ 360°-იანი ბრუნი შესრულებული იქნება.
ყველა ის, ვისაც არ ესმის ამ ექვსი მიმართულებისა და ხმლით ბრუნვითი მოძრაობის ამბავი, რასაკვირველია, იტყვის, რომ მე ამ ნახატებს ჩემი ფანტაზიის მიხედვით განვიხილავ. სამაგიეროდ, ვისაც ესმის, რა არის როპო და ხმლის პრაქტიკა, წარმოვუდგენ ერთ დეტალს, რომელიც ბავრ რამეს ახდის ფარდას.
თუ მიამოტო მუსაშის მიერ დახატულ ‘დგომი დგომის გარეშე’-ში დავდგებით და შევეცდებით მარცხენა ხმლით, გიაკუ იოკომენით გავჭრათ მოწინააღმდეგე ჩვენგან მარჯვნივ 90°-ზე, შევამჩნევთ, რომ ეს შეუძლებელია, თუკი მაცხენა ხელში ხმალი კლასიკურად, ზევიდან გვეჭირება. იმისათვის, რომ ჭრა იყოს ბუნებრივი და ეფექტური, მარცხენა ხელი ოდნავ გარეთკენ უნდა გავხსნათ.
ახლა ყურადღებით თუ დავაკვირდებით მუსაშის მიერ დახატულ ამ ხელს, ნათლად დავინახავთ ხმლის ჭერის ამ მსუბუქი მოდიფიკაციის არსებობას, ცერი იქ სრულიად ხილულია, მაშინ როცა კლასიკური ჭერისას ეს ასე არ იქნებოდა.
ეს იმას ნიშნავს, რომ ხმალი იმთავითვე ისეა პოზიციონირებული, რომ მძიმის ფორმის აღმავალი მოძრაობით გაჭრას და თავისი გზა თავს ზემოთ დაასრულოს.
უტაგავა კუნიოშის ესტამპზე შეგვიძლია გადავამოწმოთ, რომ მარცხენა ხელი მართლაც გარეთკენაა შეტრიალებული, რაც აღმავალი ჭრის დასასრულისთვისაა დამახასიათებელი, ისე, როგორც ოდნავ ზევით აღვწერე. ასევე შეუძლებელია მაჯა გარეთკენ გადაატრიალო ასე ძალიან, თუკი ხმალზე ხელის ჩავლება არ არის გახსნილი ჭრის დასაწყისში, ნებისმიერს შეუძლია გამოსცადოს ეს.
მუსაშის ნახატი და კუნიოშის ესტამპი ერთმანეთს ადასტურებს ჭრის რეალურობისათვის ესოდენ აუცილებელ ამ ტექნიკურ პუნქტში.
ამიტომაც მუსაშის ზემოხსენებული სწავლება ერთობ თვალში საცემი ხდება:
იმისათვის, რომ შუაზე გააპოთ მტერი, ყველაფერზე მეტად ყურადღება მიაქციეთ, თუ როგორ გიჭირავთ ხელში ხმალი. – გო რინ ნო შო
შეუძლებელია, რამე იმაზე უკეთ გააკეთო, ვიდრე ბუნებრივად კეთდება, ვერავითარი ბუნებრივი მოძრაობა ვერ შემოკლდება, ეს გახლავთ ლეონარდო და ვინჩის უმცირესი მოქმედების პრინციპის არსი. დარტყმები შიშველი ხელით იქნება თუ ხმლით, მათი ღრმა ჭეშმარიტება მხოლოდ და მხოლოდ ამ პრინციპის დაცვის შესაბამისად შეიძლება გამოიხატოს.
ბრძოლაში გამარჯვება გარემოებრივად შეიძლება დამოკიდებული იყოს სიმარჯვესა და მოხერხებულობაზე, სისწრაფეზე, ძალასა თუ ეშმაკობაზე, მაგრამ ეს თვისებები უმნიშვნელოა და არ უკავშირდება გზის მოთხოვნებს. სწორედ გზა უნდა იყოს მოძებნილი, თუ გვინდა მივაღწიოთ ყველაზე მაღალ ეფექტურობას, თუ გვინდა განსაკუთრებით, რომ იაპონური ხმლის პრაქტიკამ ადამიანის ძვლების გაპობის უნარისგან განსხვავებულ რაღაცეებთან წაგვიყვანოს.
რაც შეეხება ამ პრაქტიკას, გზა ერთია და ამიტომაც ბუნებრივია, რომ იქ შეხვდები ყველას, ვინც ეს გაიარა და ის შეითვისა, მიამოტო მუსაშისაც მე-17 საუკუნეში და მორიჰეი უეშიბასაც, სამასი წლით უფრო გვიან. ორივე ერთ და იმავე ვეფხვზე იყო ამხედრებული და ორივემ ერთი და იგივე დრაკონი დაიმორჩილა, მარტოები იყვნენ თავიანთ გზაზე, შორს მასწავლებლებისა და სკოლებისაგან. სიღრმეში მათ ერთი და იგივე რამ დაინახეს, მაგრამ ეპოქების განსხვავებამ იმავე ეპოქების შესაბამისად განსხვავებული ფორმა შესძინა მათ სიტყვებს
ფილიპ ვოარინო, 06 დეკემბერი 2020